Politiebonden tegen kabinet: bescherm hulpverleners tijdens de jaarwisseling

De politiebonden roepen het kabinet opnieuw op om werk te maken van een landelijk vuurwerkverbod.

Verschillende lokale vuurwerkregels maken handhaving moeilijk. Bovendien hebben hulpverleners rond de jaarwisseling nog altijd te maken met gevaarlijke werkomstandigheden. “Het kabinet kijkt weg als het gaat om geweld tegen hulpverleners en blijvend letsel, zoals tinnitus door gehoorschade. Ze moeten nu een streep trekken”, zegt NPB-voorzitter Nine Kooiman namens de drie politiebonden ACP, Equipe en NPB. “Als je deze mensen daadwerkelijk wil beschermen, verbied je als overheid zowel het afsteken als de verkoop van vuurwerk.”

De afgelopen jaren pleitten de politiebonden al vaker voor een landelijk vuurwerkverbod, maar tot op heden is daar vanuit de overheid geen gehoor aan gegeven. “De druk in de samenleving loopt wel op”, ziet Kooiman. “Het geweld en het blijvende letsel dat hulpverleners oplopen is te bizar voor woorden. “Ook spreekt ze van een dubbele moraal wanneer gemeenten een lokaal vuurwerkverbod instellen, terwijl vuurwerk gewoon verkocht wordt. Er is een risico dat er dan een waterbedeffect ontstaat naar omliggende gemeenten zonder vuurwerkverbod. Lokale regels, zoals een lokaal afsteekverbod of vuurwerkvrije zones, zijn voor de politie niet werkbaar, zegt Kooiman. “Als je landelijke regels hebt, kun je eenduidig handhaven. Nu is dat onmogelijk.”

De bonden hadden aan de politie gevraagd om maatregelen te nemen om het werk veilig te kunnen doen. Zo worden agenten nu bijvoorbeeld getraind om beter op te kunnen treden tegen groepen mensen die vuurwerk naar de hulpverleners gooien. Ook zet de politie gedurende het hele jaar in op het opsporen van explosieven. Daarnaast start er binnenkort een pilot met nieuwe gehoorbescherming.

De nieuwe minister van Justitie en Veiligheid David van Weel doet binnenkort uit de doeken hoe hij over vuurwerk en een eventueel verbod denkt. Eerder zagen zeker drie van de vier regeringspartijen, Van Weels eigen VVD en coalitiepartners PVV en BBB, daar weinig in. GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren werken al enige tijd aan een eigen wet om consumentenvuurwerk te verbieden.

Ruim 130 Nederlandse gemeenten hebben geen lokaal vuurwerkverbod of vuurwerkvrije zones tijdens de jaarwisseling. Tientallen gemeenten vinden dat zulke maatregelen weinig nut hebben zolang er geen landelijk verbod is op het afsteken en verkopen van vuurwerk. Ook is handhaving van een verbod voor veel gemeenten nu niet mogelijk. Dat komt naar voren uit een rondgang van het ANP waar meer dan 220 van de 342 gemeenten op hebben gereageerd.

In totaal zeggen ruim 200 gemeenten dat er deze jaarwisseling binnen hun grenzen geen algeheel vuurwerkverbod van kracht is. Meer dan zestig gemeenten hebben tijdens oud en nieuw wel vuurwerkvrije zones. Deze zijn bijvoorbeeld te vinden rond verzorgingshuizen, kerken, ziekenhuizen en kinderboerderijen. Het aantal gemeenten dat wel zo'n lokaal afsteekverbod heeft, waaronder Amsterdam, Tilburg, Rotterdam, Eindhoven en Nijmegen, lijkt dit jaar niet veel toe te nemen.

Gemeenten zeggen dat een lokaal verbod in hun ogen niet werkt. Volgens hen gaan inwoners die vuurwerk af willen steken dat dan wel ergens anders doen. “Een lokaal vuurwerkverbod leidt tot verplaatsing en overlast elders”, zegt het Brabantse Reusel-De Mierden bijvoorbeeld. “De afgelopen jaarwisselingen hebben laten zien dat lokale vuurwerkverboden, waar in verschillende gemeenten sprake van was, niet goed werken en het gezag ondermijnen”, stelt Delft.

Veel gemeenten geven aan dat ze ook niet genoeg handhavers hebben om een verbod te handhaven. Zo vindt Woudenberg dat handhaving van een lokaal verbod onder de huidige regels “vrijwel onmogelijk” is. Dit omdat er wel vuurwerk verkocht en gehouden mag worden. “Lokaal is er onvoldoende handhavingscapaciteit bij zowel de gemeente als de politie”, zegt Bunschoten. Molenlanden zegt dat lokale verboden niet te handhaven zijn “gezien de grootte van het gebied”.

In totaal noemen zo'n zestig gemeenten de handhaving als reden waarom zij een lokaal vuurwerkverbod nu niet zien zitten. Onder meer Bronckhorst, Bernheze, Maashorst, Heerde, Gooise Meren, Ede, Krimpenerwaard, Gorinchem, Berg en Dal, Kaag en Braassem, Landgraaf, Pijnacker-Nootdorp, Huizen, Moerdijk en Goeree-Overflakkee volgen die lijn. Ook geven gemeenten aan dat het erg moeilijk is overtreders op heterdaad te betrappen, wat nodig is om ze te kunnen bestraffen.

Ongeveer vijftien gemeenten zeggen dat er in hun gebied geen aanleiding of behoefte onder inwoners is om een vuurwerkverbod in stellen. “Op dit moment is er geen sprake van grootschalige overlast en onvoldoende politiek draagvlak voor een algeheel verbod”, zegt Capelle aan den IJssel. Ook Vaals, Hof van Twente, De Wolden, Hoogeveen, De Fryske Marren, Oude IJsselstreek en Valkenswaard zien nu geen reden tot een verbod. “De traditie van vuurwerk wordt nog steeds gewaardeerd door veel inwoners”, zegt het Limburgse Beesel.