Een lokaal en eerlijk energiesysteem

De gemeente en Provincie onderzochten de afgelopen tijd de mogelijkheden voor een nieuw lokaal energiesysteem volgens de Wereld van B.

Onlangs werd het rapport opgeleverd. Hierin staat hoe de gemeente over kan gaan naar een nieuw lokaal energiesysteem. En dat benaderd vanuit een maatschappelijk perspectief in plaats van alleen vanuit de techniek en de kosten. Want hoe zorgen we ervoor dat de kosten voor de energietransitie eerlijk worden verdeeld en betaalbaar zijn voor iedereen? Daarnaast geeft het rapport inzicht in de verschillende rollen die de gemeente kan aannemen.

Het energiesysteem verandert. Van een tijd waarin energie op een paar plekken in Nederland wordt opgewekt en in de rest van het land gebruikt, gaan we naar een situatie waarin we overal in het land energie opwekken en ook overal energie gebruiken. We gaan van een centraal energiesysteem (A) naar steeds vaker een lokaal energiesysteem (B). Dit is een grote verandering die invloed heeft op ons allemaal.

De Wereld van B gaat uit van een nieuw lokaal energiesysteem. Daarin wordt rekening gehouden met de omgeving waarin we wonen, de beperkte ruimte op het elektriciteitsnet, het recht van inwoners op energie en hoe we de kosten verdelen. Een betaalbare en eerlijke energietransitie. In het verleden werd vaak alleen gekeken naar wat technisch mogelijk is en hoeveel het kost.

De gemeente Goeree-Overflakkee bekijkt de energietransitie breder en heeft nu met dit rapport de handvatten om op deze ingeslagen weg verder te gaan. Want hoe zorgen we ervoor dat iedereen toegang heeft tot energie en de transitie eerlijk is? Hoe verdelen we de kosten? Welke rollen hebben de betrokkenen zoals de inwoners en de gemeente in het nieuwe systeem?

“Gemeenten, RES-regio’s en andere overheden die bezig zijn met de energietransitie worstelen met dit soort vragen. Daarom hebben we als gemeente, samen met de provincie deze verkenning gedaan”, vertelt wethouder Eijkenduijn. “Het helpt ons om op een andere manier te kijken naar de verandering in onze energievoorziening. En juist ons eiland is hier uitermate geschikt voor. We hebben hier zoveel actieve inwoners die mee willen denken over een duurzaam lokaal systeem voor onze energie. En we wekken al veel duurzame energie zelf op. In deze verkenning komen deze elementen mooi samen. We delen graag dit rapport met andere overheden, zodat ook zij handvatten krijgen om met een andere bril naar de lokale energietransitie te kijken.”

Eén van de aanbevelingen in de verkenning: samenwerken om te kunnen veranderen. De verandering van het energiesysteem kan alleen slagen als iedereen een steentje bijdragen. Dit is mogelijk vanuit energiegemeenschappen. Een energiegemeenschap is de koepelterm voor een groep inwoners, ondernemers en andere partijen die samen energie produceren, opslaan en verbruiken. Dit kan een buurt, dorp of het hele eiland zijn. Onderling wordt afgestemd wie wanneer hoeveel energie opwekt en gebruikt en tegen welke prijs. Ze zijn samen ook eigenaar van de energie.

De inzet van alle energiegemeenschappen bij elkaar opgeteld, bepaalt hoe succesvol de energietransitie op Goeree-Overflakkee wordt. Vroeger was dit een optelsom; hoe meer energie we opwekten, hoe beter we het deden. In de wereld van B is het een weegschaal. Als de productie en het gebruik van energie in balans is, wordt ons energiesysteem veerkrachtig.

In de verkenning staan dilemma’s en vragen waar de gemeente mee aan de slag gaat. Ook beschrijft het rapport de verschillende rollen die de gemeente in de uitvoering kan spelen: de rol van de gemeente als de regie bij de inwoners ligt, als er sprake is van co-creatie en als de regie volledig bij de gemeente zelf ligt. Belangrijke aanbeveling is bijvoorbeeld dat de gemeente per gebied, dorp of buurt aan de slag gaat en de publieke belangen uitgangspunt zijn.

Met dit rapport als basis kan de gemeente Goeree-Overflakkee verder met het plan voor een lokaal energiesysteem op het eiland. Hierbij staat het maatschappelijk belang centraal in de verdere uitvoering.